Vorige week deed ik mee aan een speciaal koorconcert in
Amsterdam. September vorig jaar leefde ik toe naar wat de reis van mijn leven
zou worden, een reis met een projectkoor naar Brazilië. Daar, op de grens van
oktober en november, waren we te gast bij een Braziliaans koor dat dit vroege
najaar door Nederland toerde. In Amsterdam zongen we weer samen, en ook een
derde koor deed mee. Aan hen was het te danken dat ik, in een kerk die gevuld
was met het laatste zonlicht, opeens het Ubi Caritas van Maurice Duruflé weer
hoorde.
Ubi Caritas et Amor, Deus ibi est, zo luidt de hele zin:
waar vriendschap is en liefde, daar is God. De tekst is gebaseerd op de Bijbel,
en via het Gregoriaans de basis geworden voor verschillende stukken, liederen
en gezangen uit allerlei tijden. Duruflé schreef zijn versie in de jaren ’60.
Ik hoorde het stuk voor het eerst zo’n dertien jaar geleden, op een al even
zonnige herfstdag als die van het recente concert.
Locatie was een kerk in Berlijn, vlak voor een orkesttournee
naar Rome. Net een paar dagen eerder had huisgenoot N., over wiens betekenis in
mijn leven ik hier al eens schreef, mij zijn niet meer verwachte liefde
verklaard. Bij het Ubi Caritas van Duruflé, tijdens een uitzwaaiconcert
gezongen door het koor waarmee mijn orkest op pad ging, spitste ik mijn oren.
Of God iets met N. en mij te maken had kon ik niet zeggen, maar vriendschap en
liefde waren er volop. Het zou wel goedkomen, op de één of andere manier.
Het Ubi Caritas kwam een paar jaar geleden op een even rake
manier bij me terug via de oudejaarsconference van Herman Finkers. Hij besloot
zijn show met een pleidooi voor kwetsbaarheid, zachtheid en schoonheid, in een
wereld die daar ook op de grens van 2015 en 2016 best een dosis van kon
gebruiken. Finkers’ pleidooi kwam binnen: 2015 was geen makkelijk jaar geweest,
alweer niet. Uit die ene regel in het Gregoriaans, gezongen door een hoge
vrouwenstem, sprak hoop voor het nieuwe jaar.
In beide bovenstaande gevallen was de hoop die spreekt uit
het Ubi Caritas slechts van korte duur: met N. liep het stuk, en ook 2016 was
moeilijk. Toch blijven die regels, sinds die middag in Berlijn, voor mij van
een ongelofelijke kracht. En raakten ze me in Amsterdam opnieuw. Want of God
daar is waar vriendschap is en liefde, weet ik nog altijd niet. Maar daar
gebeuren wél goede dingen. Ook als het dagelijks leven om allerlei redenen niet
gaat zoals je hoopt. Of als een verre reis, behalve fantastisch, af en toe ook
doorbijten is. Ik hoef maar naar dat concert van vorige week, naar de muziek, de lol
en het vertrouwen te kijken, om te weten dat het klopt. Meestal dan toch.
