Ubi Caritas et Amor

Vorige week deed ik mee aan een speciaal koorconcert in Amsterdam. September vorig jaar leefde ik toe naar wat de reis van mijn leven zou worden, een reis met een projectkoor naar Brazilië. Daar, op de grens van oktober en november, waren we te gast bij een Braziliaans koor dat dit vroege najaar door Nederland toerde. In Amsterdam zongen we weer samen, en ook een derde koor deed mee. Aan hen was het te danken dat ik, in een kerk die gevuld was met het laatste zonlicht, opeens het Ubi Caritas van Maurice Duruflé weer hoorde.

Ubi Caritas et Amor, Deus ibi est, zo luidt de hele zin: waar vriendschap is en liefde, daar is God. De tekst is gebaseerd op de Bijbel, en via het Gregoriaans de basis geworden voor verschillende stukken, liederen en gezangen uit allerlei tijden. Duruflé schreef zijn versie in de jaren ’60. Ik hoorde het stuk voor het eerst zo’n dertien jaar geleden, op een al even zonnige herfstdag als die van het recente concert. 

Locatie was een kerk in Berlijn, vlak voor een orkesttournee naar Rome. Net een paar dagen eerder had huisgenoot N., over wiens betekenis in mijn leven ik hier al eens schreef, mij zijn niet meer verwachte liefde verklaard. Bij het Ubi Caritas van Duruflé, tijdens een uitzwaaiconcert gezongen door het koor waarmee mijn orkest op pad ging, spitste ik mijn oren. Of God iets met N. en mij te maken had kon ik niet zeggen, maar vriendschap en liefde waren er volop. Het zou wel goedkomen, op de één of andere manier.

Het Ubi Caritas kwam een paar jaar geleden op een even rake manier bij me terug via de oudejaarsconference van Herman Finkers. Hij besloot zijn show met een pleidooi voor kwetsbaarheid, zachtheid en schoonheid, in een wereld die daar ook op de grens van 2015 en 2016 best een dosis van kon gebruiken. Finkers’ pleidooi kwam binnen: 2015 was geen makkelijk jaar geweest, alweer niet. Uit die ene regel in het Gregoriaans, gezongen door een hoge vrouwenstem, sprak hoop voor het nieuwe jaar.

In beide bovenstaande gevallen was de hoop die spreekt uit het Ubi Caritas slechts van korte duur: met N. liep het stuk, en ook 2016 was moeilijk. Toch blijven die regels, sinds die middag in Berlijn, voor mij van een ongelofelijke kracht. En raakten ze me in Amsterdam opnieuw. Want of God daar is waar vriendschap is en liefde, weet ik nog altijd niet. Maar daar gebeuren wél goede dingen. Ook als het dagelijks leven om allerlei redenen niet gaat zoals je hoopt. Of als een verre reis, behalve fantastisch, af en toe ook doorbijten is. Ik hoef maar naar dat concert van vorige week, naar de muziek, de lol en het vertrouwen te kijken, om te weten dat het klopt. Meestal dan toch.